Een bijzonder verhaal over
‘Ei! Gade mee dweile?’
Mijn tweede verhalenbundel is geheel in het Bergs dialect geschreven en
bevat korte verhalen rondom het Carnavalsfeest van Bergen op Zoom.
U moet weten dat het carnavalsfeest in Bergen op Zoom een bijzondere
plaats inneemt.
In onze contreien spreken we van Vastenavend. Het feest is geïnspireerd
door vieringen die al in de Middeleeuwen plaatsvonden. Het feest staat bol van
symboliek en oude traditionele verhalen. Vele Bergenaren is het feest met de paplepel
ingegoten.
En toen sloop het Coronavirus in ons leven. Het grootste feest dat we
in ons provinciestadje hebben, vond geen doorgang.
Om de pijn te verzachten en de moed erin te houden, verzon ik in het
eigen Bergs dialect verhaaltjes rond het ‘Vastenavendfeest’ en plaatste de
schrijfsels op gezette tijden op Facebook.
Ik kreeg veel enthousiaste reacties en de carnavalsgeest bleef levend
onder de lezers thuis.
Elf is een magisch getal tijdens dit traditionele feest. Zoveel
inzendingen zagen in het voorjaar van 2021 het levenslicht.
Een behoorlijk aantal mensen deed de suggestie om er een verhalenbundel
van te maken.
Het aantal van elf is te mager voor een bundel. Ik besloot het arsenaal
aan stukjes uit te breiden naar tweeëntwintig en die af te wisselen met
grappige gedichtjes. Illustraties gemaakt door de plaatselijke kunstenaar Eric
Elich maakte het boek tot een mooi document voor de vastenavendvierder.
Met veel plezier heb ik het eerste exemplaar in het voorjaar 2022 mogen
aanbieden aan prins Carnaval (wij noemen hem ‘òòg’eid).
Zijne koninklijke hoogheid prins Wannes 3.
Het prachtige volksfeest kon in het jaar 2022 in afgeslankte vorm
plaats vinden tot vreugde van veel mensen.
De bundel is bedoeld voor jong en oud. Elf verhaaltjes om zelf te lezen
of om voor te lezen aan kinderen met de
hoofdpersonen Jowanneke en Ketrientje.
Elf verhalen voor volwassenen, waarin zoveel mogelijk het cultureel
erfgoed van het feest tot zijn recht komt.
Een boek met duurzame verhalen omdat de beleving rond het feest vaak
bol staat van nostalgie.
Een mooi project wat wellicht in de toekomst nog navolging krijgt.
Terug
Ellef Ellef
Jowanneke zit z’n best te doen op ’t twalet. ‘Ik gaan ’n bruine trui
breie,’attie gezeed tege z’n moeder.
IJ keek op de verjaardagskelender in zullie pleeke.
Nog twee weke en ’t is ellef ellef. Jammer, dattie nog ’n klein kulleke
n’is. Van z’n vader en moeder mag t’ie nog nie nar de Geit van Mie d’n Os.
IJ ad net z’n bip schòòngeveegd, toen t’r ‘n lichje bij ‘m begon te
brande.
D’n òòg’eid ad tog fleet jaar beloofd, da Ketrientje prinseske mog
worre en ij Narreke? IJ ad t’r niks meer
van g’oord. Mar as da planneke toch deur zou gaan, sta t’ie over twee weke mooi
mè Ketrientje onder de vlammekes bij de Geit. Da zou wel èèl leuteg zijn. Z’n
kopke kwam nie meer leeg.
Toen t’ie z’n jatjes ston te wasse, broeide n’r ’n planneke onder z’n
ersepan.
‘Mama, oe laat gaan me n’ete? Ken’k nog evekes naar Ketrientje?’ riep
t’ie toen z’n pollekes dròòg ware.
‘Affeseer dan ’n bietje. ’t Wor zo donker. Ge mot binne zijn voor de lantèèrepale
n’aan zijn. K’eb de pannekes net op ’t vuur.’
Jowanneke wis nie oe gauw dattie weg moes komme. Gelukkeg ware ze bij
Ketrientje ok nog nie aan tafel geschove.
‘Ketrientje, vanavend vliege me mè mijn tepijtje naar d’n òòg’eid. Om
allef ellef vertrekke me.
’
Ketrientje schrik t’r van. ‘Zijde nie goed boemel? Morrege n’ebbe me
proefwerrek rekene. Dan mot ik uitgeslape zijn.’
Jowanneke kek goed rond of Ketrientjes ouwers nie in de buurt zijn.
‘Mar onze n’òòg’eid et tog beloofd, damme prinseske en narreke magge
zijn? En ’t is zo ellef ellef!
’t Zou toch gadvergimmes leuteg zijn, as damme na ’t stròòie van
Sintere Mèèrte mee naar de Geit magge! Bovedien is’t féést rond de Geit op
vrijdagavend en dan motte me de vollegede dag tog nie naar’t school.
’
Ketrientje is éémaal daaps. ’Jekus, as lulle worst is, dan n’edde gij
’n b’oorlek end. Ge lult d’ore van m’n kop. Mar alléé! Feitelek ken’k rekene as
’n kompjoeter, dus da zal morrege wel lukke. Veruit mette Geit!
’
Jowanneke gif Ketrientje ’n smakkerd op d’r bloze wangeske en vlieg
naar uis, want t’is bijna donker.
Vlug schuif t’ie aan en ij it z’n bordje éémaal leeg.
Jowanneke is nog nooit zo braaf naar z’n bedje gegaan. Z’n vader en
moeder kijke mekare ’s aan. Ze wete nie wasse meemake.
Alle puzzelstukskes valle dien avend in mekare. Z’n vader en moeder
kruipe vroeg onder de wol. Om tien ure is éél ‘t ‘uis in volle rust. Om vijf
voor allef ellef ga Jowannekes wekker af . IJ schrik z’n eige ’n ‘oedje. Jekus
van Merante as t’r mar niemand wakker wor. Gauwkes trek t’ie wa bulle n’aan.
Voordattie z’n ramke n’uitvlieg, kek t’ie of Steketee nie lop te speure in z’n
stratje. Jowanneke mot lache as t’ie denk aan toeneerst. Steketee zag t’m aan
voor ’n joefoo, toen t’ie voor d’n eerste keer z’n raam uitvloog.
IJ ou stil bij ’t slaapkamerraam van Ketrientje en tik zachjes op ‘t
ruitje.
Ketrientje stik t’r bolleke naar buite en d’r verschijn ’n breeje lach
op d’r smoeltje. Ze vin ’t éél wa, dasse zomaar nar d’n òòg’eid vliege.
’t Maantje tòòvert weer mè z’n bleke licht. De kabbelende golfkes van
’t Scheld lichte tellekes op.
Z’ebbe geluk, ’t toreramke van ‘t Slikpeleis sta d’ope. De lichte branne
nog. Stillekes vliege ze naar binne en sluipe opgewonde de wenteltrap af. Ja,
ze sluipe, want ze wulle ’t kinneke van d’n òòg’eid nie wakker make. Asse bijna
voor de deur van de wòònkamer van d’n òòg’eid en z’n prinseske staan, ore ze ’n
bekende stem. ‘Wie me dèèr ebbe, Jowanneke en Ketrientje. Wa doen jullie nog zo
laat?’ Ze kijke stijf van de schrik achterom. D’n gròòtste boer!
‘G’oef nie zo te schrikke. ‘K eb m’n mombakkes nie op. Ik zijn op de
koffie bij onze ‘n’òòg’eid’.
D’n gròòtste boer ga zullie voor. ‘Oòg’eid , kek nou ‘s wie ik ammaal bij
me n’eb?’
D’n òòg’eid spring entoesjast op. ‘Kek nou, wied d’ier op de klep komme
valle? Jowanneke en Ketrientje!
Prinseske! Me n’ebbe n’ òòg bezoek. ’t
jeugdprinseske en d’r narreke Wanneske. Edde nog suukelaajemellek?’
’t Gròòte prinseske ziete
gespanne smoeltjes van de kinders en lach ze toe. Ik zal ‘s ’n kopke werreme suukelaad
inschenke, maar ’t is al wel laat in d’n avend, nie in slaap valle n’éé.’
Jowanneke vin ’t wel mooi uitkomme dat de gròòtste boer d’r ok is, die
is teslotte de baas van alle boere. Nou zal ’t wel goed komme strakskes bij de
Geit.
Jowanneke schraap z’n keel, ij ken nie wachte om los te barste.
‘Oòg’eid, nimme nie kwalek or, mar wij ebbe nog niks g’oord over ellef ellef. Zo swijle kom die dag wel
éél dicht bij.’
D’n òòg’eid en de gròòtste boer kijke mekare evekes aan en schiete dan
allebei in een onbedaarleke lach. Dan wissele ze nog ‘n snelle blik mè mekaar.
Zo van wie ga d’t ze zegge?
D’n òòg’eid richt z’n eige naar de gròòtste boer. ‘Gij zijt de baas aan
de wal en zal zullie ouwers motte n’aanspreke. Ik zijn er teslotte pas op ellef
ellef. Vertelle gij ’t ze mar.’
D’n gròòtste boer kek ze èèn vor èèn aan. Lieve Ketrientje en lieve
Jowanneke. As ik de kale n’eed ga aflegge bij de Geit is het al ellef menute na
ellef ure gewist. Dan ore kinders op d’r beddekebons te legge. Da vinne jullie
ouwers ok, or.
Kek strakskes mette kindervastenavend is da d’n eel ander ver’aal. Da d’is
’s middags en dan is ’t leuteg om achter de meziek aan te dweile tot da d’t
donker is op straat.
Ik oop da jullie mijn ver’aal wel kenne begrijpe.’
Jowanneke en Ketrientje wete n’ eve nie oe ze d’r eige motte n’ouwe en
stare in d’r dampede kommeke suukelaajemellek.
Ketrientje zie d’as eerste wel in datte gròòtste boer gelijk ed.
‘Ik denk ok wel, da d’ík da nie mag van m’n vader en moeder,’ zeg ze mè
d’n benepe stemmeke.
Jowanneke knik stillekes en slaak ’n diepe zucht van
teleurstelling.
Onze n’òòg’eid is op z’n ukke bij zullie gaan zitte. ‘Denk mar aan de
kommede kindervastenavend agge strakskes in oew bedje leg. En messchient madde
mette n’intocht wel op ’t gerijke meerijje.’
D‘`oòge van de kinders lichte n’op.
‘Mar luister. Ik ga Wana belle en vrage of ze mè jullie mee naar ‘uis vlieg. En de gròòtste boer ou z’n mondje wel dicht
en verklap niks aan jullie ouwers.’
Eve later ore ze de schaterlach van Wana. ‘Ei kullekes. De taxi is t’r.
Ken ‘k gelijk kijke of Jowanneke z’n vliegbewijs mag verlenge.’ D’r schaterlach
klink weer deur éél ’t Slikkepeleis.
Op da d’òògeblik kom de Nar binnestuive. ’Is ’t fèèst, ier? Dèèr mottik
bij zijn. Ach kek. Das lang geleeje!
Ketrientje en Jowanneke. Nou is ’t éémaal gròòt féést!’
Wana schiet weer in d’r bekende lach. ‘Ammenooitnie! Ik breng ze nar
uis. Ze motte slape.
En zo kwame Jowanneke en Ketrientje weer veilig tuis. In d’r bedje dròòmde ze van de n’intocht en
de kindervastenavend. Dan ga d’t echt gebeure.